Waar zorg raakt aan haar grenzen -
Waar zorg raakt aan haar grenzen – Een blik op geestelijke gezondheid toen en nu
Door auteur Marieke Uleyn, Praktijk Grusonia
Een verhaal dat raakt
De getuigenis van Siska De Ruysscher (25) in De Afspraak heeft velen diep geraakt. Ze sprak openlijk over haar beslissing om binnenkort euthanasie te laten uitvoeren wegens ondraaglijk psychisch lijden.
Ze vertelde hoe ze jarenlang intensieve therapieën en behandelingen kreeg, zonder de verlichting te vinden die ze zocht. "Ik heb alles geprobeerd om beter te worden, maar doodgaan beheerst mijn leven," zei ze met een heldere rust die tegelijk pijnlijk en ontwapenend was.
Haar woorden zijn niet alleen een persoonlijk afscheid, maar ook een maatschappelijk signaal. Ze confronteren ons met de vraag hoe het kan dat iemand die jarenlang hulp kreeg, uiteindelijk geen uitweg meer zag. Psychologe Ariane Bazan verwoordde het scherp: "Onze geestelijke gezondheidszorg is ontoereikend."
Siska's verhaal is geen aanklacht tegen individuele hulpverleners, maar tegen een systeem dat ondanks alle goede wil te vaak tekortschiet — in tijd, mensen, middelen, en vooral in nabijheid.
Mijn begin als verpleegkundige, wellicht herkenbaar voor velen onder ons
Bijna twintig jaar geleden begon ik aan de opleiding verpleegkunde. Ik wist toen nog niet goed wat ik wilde, en op aanraden van mijn ouders ging ik eens kijken op een opendeurdag van de verpleegschool. En zo is het eigenlijk allemaal begonnen.
In het begin moest ik wennen. Ik was sociaal, maar niet in de klassieke "zorgende" zin. Toch groeide er al snel iets. Ik ontdekte dat ik graag luisterde naar mensen, graag nabij was, en dat verantwoordelijkheid me lag. Vanaf mijn tweede jaar liep ik stage in de psychiatrie, bij patiënten die leven met een chronische psychose. Dat wekte iets in mij: een besef dat achter elke verwarring, elk teruggetrokken of ontwricht gedrag, een mens schuilt met een verhaal.
In mijn laatste jaar koos ik dan ook bewust voor de afstudeerrichting psychiatrie, waarin ik me volledig kon verdiepen in het werken met psychisch kwetsbare mensen.
Van opleiding naar praktijk
Na mijn studies begon ik te werken in de chronische psychosenzorg en dubbeldiagnose, bij patiënten met zowel psychiatrische problemen als een middelenverslaving. Het was intens werk, met dag- en nachtdiensten door elkaar. Daarna werkte ik ook een tijd in het beschut wonen, waar mensen begeleid werden richting meer zelfstandigheid.
Later volgden vele jaren nachtdienst op de eenheid psychiatrische spoedinterventie, gecombineerd met mijn eigen praktijk.
De nacht bracht een andere rust. Minder drukte, meer ruimte voor echte gesprekken. Het waren de kleine dingen die verschil maakten: structuur, rust, een kop koffie, een soepje, een sigaret — hoewel dat eigenlijk niet meer mocht.
Soms was dat genoeg om iemand uit een crisis te halen.
Een sector in verandering
In die bijna twintig jaar heb ik veel zien evolueren. Er is zeker vooruitgang geboekt: meer aandacht voor psychische kwetsbaarheid, meer bespreekbaarheid, meer samenwerking. Maar tegelijk zag ik ook andere tendensen: minder verpleegkundigen voor meer patiënten, besparingen die voelbaar werden, en een veranderend patiëntenpubliek — zowel in ziekenhuizen als in langdurige zorg.
We probeerden met beperkte middelen mensen perspectief te geven, een toekomst te tonen na opname. Toch waren er momenten waarop de afzonderingskamer erbij kwam kijken — iets waar ik persoonlijk nooit fan van was.
Ik vond dat we dat beeld moesten doorprikken: niemand kiest deze job om mensen op te sluiten. We leren omgaan met agressie, maar dat is niet waarom we verpleegkundige geworden zijn.
Tijdens mijn nachtdiensten kon ik gelukkig vaak zelf beslissen hoe ik mijn tijd indeelde. Dat gaf me de ruimte om op zoek te gaan naar alternatieven: luisteren, rust brengen, nabij zijn. Kleine menselijkheid in een groot systeem.
Inclusie en kwetsbaarheid
Door de jaren heen zag ik ook hoe psychische kwetsbaarheid langzaam bespreekbaarder werd, maar nog steeds met veel vooroordelen omgeven is.
Dat merk je niet alleen in de zorg, maar ook in het onderwijs. In het inclusief onderwijs worstelen leerkrachten, ouders en kinderen vaak met wederzijdse verwachtingen. Kinderen met ASS, ADHD, leerproblemen of ontwikkelingsstoornissen krijgen soms onbewust het gevoel "anders" te zijn. Tegelijk worden leerkrachten overvraagd in een systeem dat onvoldoende ondersteuning biedt.
Inclusie blijft een mooi ideaal, maar ook een fragiel evenwicht.
We moeten blijven streven naar dialoog — leren van elkaar, elkaars grenzen respecteren, en begrijpen dat kwetsbaarheid geen schuld is.
De waarde van ervaringsdeskundigheid
Een positieve evolutie vind ik dat ervaringsdeskundigheid steeds meer erkend wordt binnen de geestelijke gezondheidszorg. Mensen die zelf psychische kwetsbaarheid hebben meegemaakt, brengen een onschatbaar perspectief mee.
Wanneer hun ervaring wordt gekoppeld aan een degelijke opleiding, ontstaat er iets krachtigs: een brug tussen patiënt en professional.
Toch blijft het belangrijk dat ook ervaringsdeskundigen goed ondersteund worden. Vrijwilligerswerk kan voor velen ook heel waardevol zijn, maar structurele erkenning maakt écht verschil.
De grenzen van herstel
Het blijft een pijnlijke realiteit dat veel mensen binnen de psychiatrie chronisch ziek zijn en niet volledig genezen. Ze leren leven mét hun kwetsbaarheid, maar dat pad is hobbelig.
Hun toestand kan per dag verschillen: vandaag stabiel, morgen diep depressief. En toch moeten ze vaak herbeoordelingen ondergaan die weinig recht doen aan die grillige realiteit.
Daarom pleit ik voor blijvende openheid — tussen hulpverleners, beleidsmakers, patiënten en hun omgeving.
We mogen niet licht omgaan met een vraag om euthanasie. Zeker bij jonge mensen moet de beslissing zorgvuldig, goed onderbouwd en gedragen zijn. Maar tegelijk toont zo'n vraag ook de ernst van het lijden en de lange weg die iemand heeft afgelegd.
Tot slot
Wat Siska De Ruysscher deed, was niet enkel een persoonlijke getuigenis. Het was een spiegel die ze ons voorhield — aan hulpverleners, aan beleidsmakers, aan iedereen die ooit dacht dat psychisch lijden "onzichtbaar" is.
Ik pleit niet voor meer regels of meer procedures, maar voor meer menselijkheid.
Meer tijd, meer luisteren, meer erkenning van wat niet opgelost kan worden.
Zodat niemand meer het gevoel hoeft te hebben dat doodgaan de enige rust is die overblijft.
Bronnen:
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/10/15/getuigenis-siska-de-ruysscher-euthanasie-de-afspraak/?fbclid=IwT01FWANggblleHRuA2FlbQIxMAABHjFaf_tiHGbKSB9IY-60gbvQDESwZ4y8I81jMNWsOSjV1hfxE4MmVAm-Qf7h_aem__GIuSK7Wr7s6WsN99TiioQ
https://www.arianebazan.be/?page_id=2244